Agustín Unzurrunzaga Lazpiur

  • Egoera zibila: ezkonduta
  • Sexua: gizona
  • Jaioterria: Bergara (Gipuzkoa)
  • Jaioteguna: ez dago erabilgarri
  • Heriotza-data: 1947-05-07
  • Bizitokia: Bergara (Gipuzkoa)
  • Lanbidea: Gozogilea
  • Rola: Sindikalista, Gudari/Milizianoa
  • Antolaketa politikoa: EAJ/PNV, STV-ELA

Oharrak:24 urte 1938an.

Familia-harremanak:Aita: Doroteo Unzurrunzaga Egia Ama: Lorenza Lazpiur Ezkontidea: Carmen Larrañaga Susperregi Semea: Agustin Unzurrunzaga Larrañaga Anaia-arrebak: Carmen, Prudenzia, Hilario eta Francisco Unzurrunzaga Lazpiur

Biografia:

Bergaran jaio zen, 1914. urtearen inguruan. Lanbidez gozogilea izan zen, eta gaur egun Larrañaga den gozotegian lan egin zuen. Gozotegi hura bere aita izandako Doroteo Unzurrunzaga Egiak eraman zuen 1870-1905 urteen artean. Gudaria, EAJn afiliatua eta ELA-STVren Bergarako Tokiko Batzordeko kidea izan zen.

Loyola batailoiko tenientea izan zen. Batailoi honek Eusko Gudarosteko Gipuzkoako milizian du jatorria. Faxisten aurka borrokatu ziren Gipuzkoan 1936ko abuztutik irailera bitartean. Gernikan sortu zuten bataloia, eta Euzko Gudarosteko lehena izan zen. Batailoi honetako beste bergarar batzuk ere izan ziren: Lino Lazcano, Mascos Azcarate, José Lete, Pedro Yarza eta Hilario Unzurrunzaga (bere anaia).

1937an bere aurkako prozesu penala hasi zen. Urte bereko abuztuaren 27an Duesoko Espetxe Koloniara eraman zuten. 1937ko urriaren 12an Santoñako Plazako Gerra Kontseiluan epaitu zuten. Bertan, matxinadari laguntzea egotzi zioten, eta 12 urte eta egun bateko aldi baterako espetxe-zigorra ezarri zioten.

Duesoko Espetxe Koloniatik Puerto Santa Maria (Cadiz) Espetxe Zentralera eraman zuten 1938ko abuztuaren 11n, eta, ondoren, Sevillako Espetxe Pribatura abenduaren 14an. Azkenik, badakigu Donostiako espetxera lekualdatu zutela. Ez dakigu zein egunetan atera zen espetxetik.

Agustin Unzurrunzaga ELA-STVko Bergarako Tokiko Batzordeko kidea zen, eta sindikatu horrek 1947an, UGTrekin eta CNTrekin batera, greba orokorra deitu zuen Bizkaian maiatzaren 1erako. Greba horren testuinguruan, langileek mugatik ihes egin ez zezaten, Guardia Zibilaren destakamenduak zabaldu ziren Pirinioetako pasabideetan. Maiatzaren 5ean, poliziak Agustín "Xabale" Unzurrunzaga atxilotu zuen, ikurrina bat zintzilikatu izana egotzita. 

Torturatua izan ondoren, Unzurrunzaga egun horretan bertan hil zen Donostian. Bere heriotzari buruzko bertsio ezberdinak daude. Batzuen arabera, poliziak trenbidera bultzatu zuen, beste batzuen arabera, bere burua bota zuen lagunak salatu beharrik ez izateko. Beste bertsio batek dio torturen ondorioz hil zela eta polizia suizidio bat izan zenaren ideia zabaltzen saiatu zela.

Nolanahi ere, haren heriotzak Bergarako herri osoa markatu zuen. Haren familiak gorpua Bergarara eramatea lortu zuen, eta jendetza bildu zen bertan. Hori ikusita, gorpua Gipuzkoako hiriburura itzultzeko agindu zuen poliziak. Ondorioz, Bergarako langileek grebarekin bat egin zuten.

Urraketak

Gizateriaren aurkako krimena, presoaldiarena edo askatasun fisikoaz gabetzekoa > Espetxe zigorrak. Aginte frankisten Gerra-kontseilua

  • Egilea: Gerra-kontseilua
  • Tokia: Santoñako Plaza (Santoña, Cantabria)
  • Data: 1937-08-27

Delituak

Delitua Data Tokia Prozesamendua Igorlea Kondena Epaiaren data Kondena kommutatua Kommutazio data
Matxinada militarrari laguntza ez dago erabilgarri Larrialdiko auzitaratze sumarisimoa militarra (gerra-kontseilua) Gerra-kontseilua 12 urte, 1 egun 1937-10-12

Mugimenduak

Jatorri zentroa Helmuga zentroa Sarrera data Irteera data
Dueso Espetxe-kolonia (Santoña, Cantabria) Puerto de Santa María Espetxe Zentrala (Cádiz) 1938-08-11
Jatorri zentroa Helmuga zentroa Sarrera data Irteera data
Puerto de Santa María Espetxe Zentrala (Cádiz) Sevilla Espetxe Probintziala 1938-12-14
Jatorri zentroa Helmuga zentroa Sarrera data Irteera data
Sevilla Espetxe Probintziala Donostia Espetxe Probintziala (Ondarreta) 1945-02-22

Gizateriaren aurkako krimena, presoaldiarena edo askatasun fisikoaz gabetzekoa > Militartutako espetxe-koloniak / Destakamentu penala

  • Egilea: Altxatutako bandoa
  • Tokia: Dueso Espetxe-kolonia (Santoña, Cantabria)
  • Data: 1937-08-27 / 1938-08-11

Gizateriaren aurkako krimena, pertsekuzioarena: garbiketak > Agindu judizial, militar edo gobernu-aginduz jazarriak > Ondasunen konfiskazioak

  • Egilea: Espainiako estatua
  • Tokia: Bergara (Gipuzkoa)
  • Data: 1942-00-00

Torturak, tratu txarrak eta umiliazioak

  • Egilea: Guardia Zibila
  • Tokia: Donostiako Plaza (Donostia, Gipuzkoa)
  • Data: 1947-00-00
  • Irujo, X.: Expelled from the Motherland. Iturria: Bibliografia.
  • Ahotsak Bergara: Eneko Oregi Goñiren testigantza. Iturria: Euskal Herriko Ahotsak.
  • Ahotsak Bergara: Lucia Farras Laskurainen testigantza. Iturria: Euskal Herriko Ahotsak.

Gizateriaren aurkako krimena, erailketarena > Epaiketaz kanpoko exekuzioak

  • Egilea: Guardia Zibila
  • Tokia: Donostia
  • Data: 1947-05-07
  • Egaña, I.: Los Crímenes de Franco. Iturria: Iñaki Egaña.
  • Intxorta 1937 Kultur Elkartea: 1936ko Gerra Bergaran. Iturria: Intxorta 1937 Kultur Elkartea.
  • Irujo, X.: Expelled from the Motherland. Iturria: Bibliografia.
  • Ahotsak Bergara: Eneko Oregi Goñiren testigantza. Iturria: Euskal Herriko Ahotsak.
  • Ahotsak Bergara: Lucia Farras Laskurainen testigantza. Iturria: Euskal Herriko Ahotsak.
  • DB Azpeitiako Gudariak. Iturria: Aranzadi datu basea.
  • DB Eusko Jaurlaritza desagertuen zerrenda. Iturria: Eusko Jaurlaritza.
  • DB Gerra Zibila Egaña. Iturria: Iñaki Egaña.
  • Intxorta 1937: Izen guztiak aurpegi guztiak. Iturria: Intxorta 1937 Kultur Elkartea.
  • Euskal Memoria: personas encarceladas. Iturria: Euskal Memoria datu basea.

Frogaren elementuak

  • Gudari taldea Gernikako arbola aurrean. Iturria: Bergarako Artxiboa. (Ref. BUA-AMB 0078134).
  • Irujo, X.: Expelled from the Motherland. Iturria: Bibliografia.
  • Eusko Gudarostea: eusko abertzaleak, armak eskuan, Espainiako militarren altxamenduaren aurka. Azpeitia, 1936. Iturria: Bibliografia. (Ref. CDMH PS BILBAO-64).
  • Egaña, I.: Los Crímenes de Franco. Iturria: Iñaki Egaña.
  • Intxorta 1937 Kultur Elkartea: 1936ko Gerra Bergaran. Iturria: Intxorta 1937 Kultur Elkartea.
  • Ahotsak Bergara: Eneko Oregi Goñiren testigantza. Iturria: Euskal Herriko Ahotsak.
  • Ahotsak Bergara: Lucia Farras Laskurainen testigantza. Iturria: Euskal Herriko Ahotsak.
  • DB Aranzadi. Iturria: Aranzadi datu basea.
  • DB Azpeitiako Gudariak. Iturria: Aranzadi datu basea.
  • DB Eusko Gudarosteko Batailoiak. Iturria: Aranzadi datu basea.
  • DB Eusko Jaurlaritza desagertuen zerrenda. Iturria: Eusko Jaurlaritza.
  • DB Gerra Zibila Egaña. Iturria: Iñaki Egaña.
  • Intxorta 1937: Izen guztiak aurpegi guztiak. Iturria: Intxorta 1937 Kultur Elkartea.
  • Euskal Memoria: personas encarceladas. Iturria: Euskal Memoria datu basea.
  • Espediente osoa: Agustin Unzurrunzaga Lazpiur. Iturria: IV Tokiko Auzitegi Militarra (Ferrol).
  • Espetxe-fitxa, AGA.. Iturria: Administrazioaren Artxibo Orokorra (AAO).

Testigantzarik edo dokumenturik gehitu dezakezu?

Webgune honen edukiak zuzendu edo gehitu nahi badituzu gurekin harremanetan jar zaitezke. Proiektu hau zure laguntza gabe ezinezkoa izango litzateke.

Harremana